Wirtualne Muzeum Wojny w Wietnamie

Douglas A-1H "Skyraider" VNAF

english version

Model autorstwa Jacka Minicha, Warszawa

Miniatura odsyła do pełnowymiarowego obrazu
A-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1H

Historia rozwoju konstrukcji

Samolot Douglas Skyraider opracowano w ostatnich dniach drugiej wojny światowej w odpowiedzi na zapotrzebowanie na pokładowy bombowiec nurkujący i/lub torpedowy, będący następcą takich samolotów jak Curtis Helldiver czy Grumman Avenger. Prototyp nowego samolotu, skonstruowany przez słynnego Eda Heinemanna zamówiono 6 czerwca 1944 roku pod oznaczeniem XBT2D-1. Pierwszy lot XBT2D-1 wykonano 18 marca 1945 roku a w kwietniu tego samego roku marynarka wojenna USA rozpoczęła testy samolotu. W grudniu 1946 roku testy zakończono i samolot został skierowany do produkcji pod oznaczeniem AD-1.

AD Skyraider był głównym samolotem uderzeniowym Marynarki Wojennej USA po drugiej wojnie światowej, dlatego też był wielokrotnie modyfikowany (wersje od AD-1 do AD-7), przystosowano go także do przenoszenia praktycznie każdego rodzaju uzbrojenia podwieszanego, jakie występowało w Stanach Zjednoczonych, łącznie z torpedami a nawet bombami jądrowymi. Opracowano także wersję AD-5, w której dwóch pilotów siedziało obok siebie, a w kadłubie było dość miejsca, żeby zabrać ładunek, 10 ludzi, albo 4 pacjentów na noszach.

Podczas wojny w Korei samoloty Skyraider spełniały swoje zadanie w roli szturmowca bardzo dobrze, służąc zarówno w lotnictwie Marynarki Wojennej, jak i Piechoty Morskiej USA.

W roku 1962 zmieniono oznaczenia wszystkich typów samolotów używanych przez Marynarkę Wojenną USA w ramach zunifikowanego systemu oznaczeń. Od tej pory wszystkie samoloty AD różnych odmian zmieniły oznaczenie na A-1. Główne odmiany samolotów Skyraider przedstawiono w poniższej tabeli:

Stare oznaczenie Nowe oznaczenie Opis
AD-1 Pierwotny wariant maszyny
AD-1Q Samolot walki radioelektronicznej. Dodatkowe wyposażenie elektroniczne i miejsce dla drugiego członka załogi w tylnej części kadłuba
AD-2 Poprawiona i wzmocniona wersja samolotu
AD-2Q Wersja walki radioelektronicznej, podobna do AD-1Q
AD-2QU Wersja do holowania celów, powstała w wyniku przebudowy jednego samolotu AD-2Q (122373)
AD-3 Dalsze poprawki, lekko zmienione podwozie, wydech i śmigło
AD-3Q Wersja walki radioelektronicznej, poprawiona w stosunku do AD-2Q
AD-3W Wersja wczesnego ostrzegania, z radarem w dużej owiewce pod kadłubem i miejscami dla dwóch dodatkowych członków załogi w kadłubie
AD-3E Wersja ze specjalnym wyposażeniem elektronicznym, powstała przez przebudowę dwóch maszyn AD-3W
AD-3N Nocny szturmowiec. Załoga składała się z trzech osób
AD-3S Samolot zwalczania okrętów podwodnych. Dwa samoloty zostały przebudowane z AD-3N
AD-4 Nowa wersja szturmowa, ze zmienioną elektroniką, poprawionym oszkleniem kabiny i uzbrojeniem stałym zwiększonym z dwóch do czterech działek 20mm
AD-4L Wersja szturmowa przystosowana do działania w warunkach zimowych, wyposażona w urządzenia do odladzania
AD-4B Wersja przystosowana do przenoszenia uzbrojenia jądrowego
AD-4Q Wersja walki radioelektronicznej
AD-4N Szturmowiec nocny
AD-4NL Szturmowiec nocny, przystosowany do działania w warunkach zimowych
AD-4NA A-4D Szturmowiec dzienny powstały w wyniku wymontowania części wyposażenia z samolotów AD-4N na potrzeby wojny w Korei
AD-4W Samolot wczesnego ostrzegania z radarem pod kadłubem
AD-5 A-1E Samolot szturmowy, poważnie przebudowany w stosunku do poprzednich wersji, z dwuosobową załogą siedzącą obok siebie, przedłużonym i poszerzonym kadłubem i zwiększonym statecznikiem pionowym
AD-5U UA-1E Samoloty AD-5/A-1E przeznaczone do zadań pomocniczych (utility), przewożenia ładunków i holowania celów ćwiczebnych
AD-5N A-1G Szturmowiec nocny
AD-5Q EA-1F Samolot walki radioelektronicznej. Dzięki modułowej konstrukcji wersja bardzo uniwersalna, znana też jako "12 w 1"
AD-5W EA-1E Samolot wczesnego ostrzegania, z radarem pod kadłubem
AD-5S Samolot zwalczania okrętów podwodnych, wyprodukowano jeden prototyp.
AD-6 A-1H Wersja szturmowa, z jednoosobową załogą, będąca rozwinięciem AD-4B, zdolnej do przenoszenia broni jądrowej. Samolot produkowany równolegle z wersją AD-5
AD-7 A-1J Dalsze rozwinięcie wersji AD-6, ze wzmocnionym silnikiem i podwoziem

W chwili rozpoczęcia Wojny w Wietnamie Skyraider był już właściwie przestarzały, przyszłość należała do odrzutowców. Mimo tego Skyraidery marynarki wojennej (nazywane też od starego oznaczenia AD Able Dog - ang. zdolny pies) wykonywały misje szturmowe, do których zostały stworzone, nad północnym i południowym Wietnamem. W chwili, kiedy Marynarka Wojenna USA rozpoczęła wycofywanie samolotów A-1 ze służby i zastępowanie ich samolotami A-4 Skyhawk, Skyraiderami zainteresowały się Siły Powietrzne USA. Początkowo chodziło o to, aby przekazać siłom powietrznym Wietnamu Południowego samolot bliskiego wsparcia, w którym oprócz lotnika południowowietnamskiego zmieściłby się też amerykański "doradca". Dostępność dwuosobowych Skyraiderów dała możliwość wykorzystania samolotów tanich i prostych w obsłudze, a zarazem efektywnych w walce ze słabo uzbrojonym przeciwnikiem, dlatego z tej możliwości szybko skorzystano. Wkrótce potem siły powietrzne USA przejęły też Skyraidery w wersji jednoosobowej. Natomiast do lotnictwa Wietnamu Południowego najpierw trafiły maszyny jednoosobowe, a warianty wieloosobowe które wprowadzono później nie cieszyły się takim uznaniem wśród tamtejszych pilotów ze względu na gorszą widoczność z kabiny.

"Skyraidery" służyły w lotnictwie Wietnamu Południowego (VNAF) od września 1960. W 1962 roku na stanie VNAF znajdowały się 22 samoloty typu A-1, do 1968 roku Wietnamczycy otrzymali dodatkowe 131 samolotów. Z początku za szkolenie nowych załóg odpowiedzialna była US Navy, potem odpowiedzialność ta stopniowo przechodziła na USAF. Do 1965 roku liczba eskadr VNAF używających samolotów A-1 wzrosła do sześciu, potem spadała w miarę jak amerykanie dostarczali Wietnamowi Południowemu bardziej nowoczesnych samolotów. W 1972 roku Amerykanie wycofali się z Wietnamu i przekazali wszystkie swoje A-1 do VNAF.

Inaczej niż lotnicy amerykańscy, których tura bojowa w Wietnamie trwała rok, lotnicy Południowowietnamscy mieli okazję wylatać wiele tysięcy godzin lotów bojowych i niektórzy z nich stawali się ekspertami w dziedzinie użytkowania samolotów A-1.

Przedstawiony samolot nosi malowanie południowowietnamskiej 83 Eskadry, nazywanej też "Than Phong" - co po wietnamsku oznacza "Boski wiatr". Była to jednostka założona w połowie lat sześćdziesiątych przez Nguyena Cao Ky, bardzo znanego lotnika i polityka południowowietnamskiego. Z założenia miała to być jednostka do zadań specjalnych, jaj samoloty nosiły specjalny kamuflaż i tylko minimalne oznaczenia przynależności państwowej. "Than Phong" mógł wykonywać loty dla wsparcia jednostek specjalnych, dla potrzeb których latał tam, gdzie teoretycznie "nie powinno go być". Oznaczenie na osłonie silnika jest wzięte z wietnamskiej gry karcianej "To Tom", wiele samolotów tego pułku nosiło oznaczenia różnych kart z tej gry.

opis budowy modelu

Parametry techniczne samolotu A-1H

Długość: 11 938 mm
Wysokość: 4775 mm
Rozpiętość: 15 240 mm
Masa własna: 5 400 kg
Maksymalna masa startowa: 8 213 kg
Napęd: 18-cylindrowy silnik tłokowy Wright R-3350-26WB, chłodzony powietrzem, o mocy 1986 kW (2700 KM)
Uzbrojenie: Cztery działka maszynowe M3 kalibru 20mm; Dodatkowo 15 węzłów podwieszeń pod skrzydłami i kadłubem o łącznym udźwigu 3629 kg z możliwością przenoszenia bomb, pocisków rakietowych i zasobników z uzbrojeniem strzeleckim
Zasięg: 2116 km
Prędkość maksymalna: 518 km/h
Załoga: 1 pilot

Bibliografia:

http://skyraider.org/

http://pl.wikipedia.org/wiki/Douglas_A-1_Skyraider

Jim Sullivan, AD Skyraider in Action, Aircraft Number 60, squadron/signal publications

Ed Barthelmes, Richard S. Dann & Don Greer, A-1 Skyraider Walk Around, Walk Around number 27, squadron/signal publications

Wayne Mutza, The A-1 Skyraider in Vietnam: The Spad's Last War, Schiffer Publishing

---
strona główna